Re thabetse ho phatlalatsoa re le bahlodi ho VivaTech 2021 bakeng sa phephetso ya UNESCO ya kgethollo ya bong. Syntho: "bias in = bias out" 'me re fana ka maikutlo a ho rarolla ho se leka-lekane ho data ea ho kenya ka ho e leka-lekanya le data e bohlale ea maiketsetso. Ho VivaTech, re bonts'itse "ts'ebetso ea rona e ncha ea ho leka-lekanya data", e leng e 'ngoe ea lintlafatso tsa rona tse ncha likarolo tsa data tsa maiketsetso, seo se isa data ea hau boemong bo latelang!
VivaTech ke ketsahalo e kholo ka ho fetisisa ea ho qala le theknoloji ea Europe e tšoeroeng ka la 16-19 Phuptjane, 2021. Selemong sena, mokhatlo o hlophisitse boiphihlelo bo nyalisitsoeng ka lebaka la COVID, ka seqo Paris le marang-rang lefatšeng ka bophara, e kopanyang sechaba se seholo le ho feta sa baqapi.
UNESCO ke Mokhatlo oa Machaba a Kopaneng oa Thuto, Saense le Setso. UNESCO e emela tokoloho ea ho hlahisa maikutlo le phihlello ea tlhaiso-leseling, e le tokelo ea mantlha le boemo ba bohlokoa ba demokrasi le nts'etsopele. E sebetsa joalo ka laboratori ea mehopolo e nang le boiqapelo ba dijithale pelong ea eona, UNESCO e thusa linaha ho theha maano le mananeo a khothalletsang phallo e sa lefelloeng ea mehopolo le ho arolelana tsebo ho sebetsana le liphephetso tsa lefats'e le ho netefatsa nts'etsopele e tšoarellang bakeng sa bohle.
Phephetso ea leeme la bong e ikemiselitse ho fokotsa karohano ea dijithale ka bong ka ho pepesa leeme ho AI. AI e iphepa ka li-data tse nang le leeme, e holisa leeme le teng mekhatlong ea rona. Bopaki bo bonts'a hore ka 2022, 85% ea merero ea AI e tla tlisa litholoana tse fosahetseng ka lebaka la leeme haeba AI joalo ka theknoloji ebile e le karolo e sa kenyeletsang le ho fapana. Re ka netefatsa joang hore lisebelisoa tsa data li fapane haholo? UNESCO e batla litharollo tse ncha tse ikemiselitseng ho fokotsa karohano ea dijithale ka bong ka ho pepesa khethollo ho AI.
Tlaleho ea semina ea UNESCO ea 2019 e bonts'a lisebelisoa tsa mothusi oa lentsoe tsa AI tse sebelisang Alexa le Siri li ntšetsa pele likhopolo-taba tse mpe le tlhekefetso ea bong bo lebisitsoeng ho theknoloji ea 'basali' e bile e lebelletsoe ke lik'hamphani tsa mahlale.
Mohlala ona o tsoang ho UNESCO, Haeba ho na le leeme le itseng ho data, e tla baka khethollo kantle ho naha. Kahoo, polelo ea rona: 'leeme ho = khethollo'. Mme mohlaleng o arolelanoeng, ho bonahala eka bahlahisi ba ne ba se ba ntse ba tseba ka ho se leka-lekane ho itseng le leeme ho data. Joale u ka hlola sena joang?
Re tlameha ho leka-lekanya setata sa database ho rarolla liqholotso tsa leeme tsa data tse ka lebisang khethollong ho li-algorithms. Tharollo ea rona e sebetsa joang. Mohlala ona, ho na le leeme le ho se leka-lekane ho data. Moo re lebelletseng banna ba 50% le basali ba 50%, re bona feela basali ba 33% le ba batona ba 66%. Re ka rarolla sena ka ho hlahisa lirekoto tse eketsehileng tsa maiketsetso tsa basali kapa tsa banna ho lekanya setatemente ho khutlela ho 50% ea banna le 50% ea basali ho fokotsa khethollo le ho se leka-lekane ho data e ka bakang khethollo. Ena ke tsela eo re rarollang khethollo ea data ka eona. Re rarolla bothata ka metso ea bona. Re rarolla phephetso ea 'leeme ho = khethollo ea data'.
Ikopanye le Syntho mme e mong oa litsebi tsa rona o tla ikopanya le uena ka lebelo la leseli ho hlahloba bohlokoa ba data ea maiketsetso!